Hành trình khởi nghiệp hay điều hành một công việc kinh doanh chưa bao giờ là một con đường bằng phẳng. Có những lúc chúng ta cảm thấy như đang đi trên ván mỏng, chỉ một cơn gió nhẹ cũng có thể khiến mọi thứ đổ vỡ. Những đêm trằn trọc suy nghĩ, những ngày dài đối mặt với áp lực, và đôi khi là cả sự cô đơn khi gánh vác trách nhiệm lớn lao. Tôi vẫn nhớ như in những khoảnh khắc ấy, khi mọi thứ dường như chống lại mình, một câu nói, một triết lý bỗng nhiên xuất hiện và trở thành ngọn hải đăng soi lối.
Chính trong những thời điểm then chốt đó, những lời khuyên, những câu nói truyền cảm hứng từ những người đã đi trước, những nhân vật kiệt xuất hay thậm chí là từ những nhà tư tưởng lỗi lạc, lại có sức mạnh phi thường. Chúng không chỉ là những dòng chữ suông, mà là tinh hoa của trải nghiệm, là đúc kết từ những bài học xương máu. Chúng có khả năng chạm đến trái tim, khơi dậy ý chí và nhắc nhở chúng ta về lý do tại sao mình bắt đầu.Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá một kho tàng những câu nói truyền cảm hứng sâu sắc về khởi nghiệp và kinh doanh. Không chỉ đơn thuần là liệt kê, chúng ta sẽ cùng phân tích ý nghĩa ẩn sâu, bối cảnh ra đời và quan trọng hơn cả, là cách để biến những triết lý ấy thành kim chỉ nam cho chính hành trình của bạn. Hãy cùng nhau tìm kiếm nguồn năng lượng mới, để mỗi bước đi đều thêm vững vàng và quyết đoán.
I. Khơi Dậy Ngọn Lửa Đam Mê: Tầm Nhìn Và Mục Tiêu Là Kim Chỉ Nam
Đam mê là ngọn lửa thắp sáng con đường chông gai của người làm kinh doanh. Khi có đam mê, dù gặp phải trở ngại nào, chúng ta cũng sẽ có động lực để vượt qua. Những câu nói dưới đây sẽ giúp bạn củng cố niềm tin vào con đường mình chọn và định hình một tầm nhìn rõ ràng.
1. “Cách duy nhất để làm công việc vĩ đại là yêu điều bạn làm.” – Steve Jobs
Câu nói này của Steve Jobs, người đồng sáng lập Apple, không chỉ là một lời khuyên mà còn là một triết lý sống và làm việc đã đưa ông đến đỉnh cao. Ông từng chia sẻ tại lễ tốt nghiệp Đại học Stanford năm 2005 rằng, chính tình yêu với công việc đã giúp ông kiên trì vượt qua những giai đoạn khó khăn nhất, thậm chí là việc bị chính công ty mình sáng lập sa thải. Đây không chỉ là một cảm xúc thoáng qua mà là một sự cam kết sâu sắc, một niềm tin vào sứ mệnh mình đang theo đuổi.
Từ góc độ tâm lý học, khi chúng ta yêu thích điều mình làm, công việc không còn là gánh nặng mà trở thành niềm vui. Điều này kích hoạt “trạng thái dòng chảy” (flow state) – một khái niệm được nhà tâm lý học Mihaly Csikszentmihalyi đề xuất, nơi chúng ta hoàn toàn đắm chìm, tập trung cao độ và đạt hiệu suất tối đa mà không cảm thấy mệt mỏi hay mất hứng thú. Đối với người khởi nghiệp, đam mê là “nhiên liệu” giúp họ duy trì động lực, đặc biệt khi nguồn lực tài chính còn hạn chế và các thử thách liên tục ập đến. Thiếu đi đam mê, hành trình kinh doanh sẽ trở thành một cuộc đua mệt mỏi và dễ dàng bỏ cuộc.
Hãy nhìn vào hành trình của Apple. Từ một garage nhỏ, Steve Jobs và Steve Wozniak đã xây dựng nên một đế chế công nghệ. Chính niềm đam mê bất tận với việc tạo ra những sản phẩm vượt trội, mang tính cách mạng – những thứ thay đổi cách chúng ta tương tác với công nghệ – đã giúp họ vượt qua vô vàn sóng gió, từ khó khăn tài chính đến sự cạnh tranh khốc liệt. Họ không chỉ bán sản phẩm, họ bán một trải nghiệm, một triết lý thiết kế và một phong cách sống. Với họ, công việc không chỉ là làm ra tiền, mà là tạo ra những điều khác biệt, những dấu ấn để đời.
Cá nhân tôi cũng từng trải nghiệm điều này. Có một giai đoạn tôi làm công việc mà mình không thực sự yêu thích, mỗi ngày đi làm đều nặng nề như đeo chì vào chân. Cho đến khi tôi tìm được lĩnh vực mình đam mê, công việc bỗng trở thành một sân chơi, và tôi sẵn sàng dành hàng giờ để tìm tòi, học hỏi mà không biết mệt. Đó chính là sức mạnh của tình yêu công việc.
2. “Tầm nhìn không có hành động chỉ là mơ mộng. Hành động không có tầm nhìn chỉ là cơn ác mộng.” – Tục ngữ Nhật Bản
Tầm nhìn là bức tranh tương lai mà chúng ta muốn đạt tới, là định hướng cho mọi nỗ lực. Nó giúp chúng ta biết mình đang đi đâu và tại sao. Tuy nhiên, nếu chỉ có tầm nhìn mà không bắt tay vào làm, nó sẽ mãi mãi chỉ là một giấc mơ hão huyền, một ảo ảnh xa vời không bao giờ chạm tới. Ngược lại, việc hành động một cách mù quáng, không có mục tiêu rõ ràng, không có định hướng dài hạn, có thể dẫn đến lãng phí nguồn lực, sự hỗn loạn và kiệt sức, giống như một cơn ác mộng vậy – lao vào làm việc nhưng không biết đích đến, không thấy được kết quả.
Lời răn này nhấn mạnh sự cân bằng không thể thiếu giữa tư duy chiến lược và khả năng thực thi. Trong bối cảnh kinh doanh hiện đại, điều này thể hiện rõ nét trong phương pháp “khởi nghiệp tinh gọn” (Lean Startup) do Eric Ries đề xướng. Theo phương pháp này, các doanh nghiệp được khuyến khích xây dựng “sản phẩm khả thi tối thiểu” (Minimum Viable Product – MVP) để kiểm thử ý tưởng nhanh chóng với thị trường, học hỏi từ phản hồi của người dùng và liên tục điều chỉnh, lặp lại. Đây là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tầm nhìn lớn lao về một sản phẩm hoặc dịch vụ đột phá, và những hành động nhỏ, có kiểm soát, liên tục được điều chỉnh để đạt được mục tiêu cuối cùng một cách hiệu quả nhất.
Chẳng hạn, Jack Ma, người sáng lập Alibaba, luôn có tầm nhìn lớn về việc kết nối thế giới thông qua thương mại điện tử, giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, ông cũng là người thực thi vô cùng quyết liệt, sẵn sàng đối mặt với những thách thức từ các đối thủ lớn và không ngừng đổi mới để hiện thực hóa tầm nhìn của mình. Ông không chỉ mơ mộng về một Alibaba khổng lồ, mà ông còn từng bước xây dựng từng viên gạch đầu tiên, dù ban đầu có thể rất nhỏ bé, gặp nhiều trở ngại và bị hoài nghi. Tầm nhìn của ông là động lực, còn hành động của ông là con đường để biến tầm nhìn đó thành hiện thực.
- Hãy tự hỏi: Tầm nhìn của bạn là gì? Bạn đã có những bước đi cụ thể nào để hiện thực hóa nó? Có thể đó là việc lập một kế hoạch chi tiết cho 3 tháng tới, hoặc đơn giản là một cuộc gọi điện đầu tiên cho đối tác tiềm năng.
3. “Cách để bắt đầu là ngừng nói và bắt đầu làm.” – Walt Disney
Đây là một câu nói kinh điển của người tạo ra đế chế giải trí Walt Disney, một biểu tượng của sự sáng tạo và kiên trì. Nó đơn giản nhưng vô cùng mạnh mẽ, truyền tải thông điệp về sự chủ động và tầm quan trọng của việc biến ý tưởng thành hành động thực tế. Nhiều người có ý tưởng tuyệt vời, nhưng lại mắc kẹt trong vòng xoáy của việc phân tích, lập kế hoạch quá mức, lo sợ rủi ro mà quên mất điều cốt lõi: bắt tay vào làm.
Câu nói này như một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng dứt khoát: Thành công không đến từ những lời nói suông hay những kế hoạch hoàn hảo trên giấy. Nó đến từ việc dám thử, dám thất bại và dám bắt đầu lại. Trong thế giới khởi nghiệp, đặc biệt là trong kỷ nguyên số, tốc độ là yếu tố then chốt. Thị trường không chờ đợi ai. Việc trì hoãn, dù chỉ là vài ngày hay vài tuần để tìm kiếm sự “hoàn hảo”, có thể khiến bạn bỏ lỡ cơ hội vàng và để đối thủ vượt lên. Tư duy “thiên kiến hành động” (action bias) – tức là xu hướng ưu tiên hành động hơn là phân tích quá mức – là một phẩm chất quan trọng đối với người khởi nghiệp.
Walt Disney không chỉ mơ về những nhân vật hoạt hình sống động hay một công viên giải trí thần kỳ; ông đã dành cả cuộc đời để biến chúng thành hiện thực, xây dựng nên một công viên giải trí huyền thoại và một thương hiệu giải trí toàn cầu. Ông đã thực sự “ngừng nói và bắt đầu làm”, đối mặt với vô vàn khó khăn tài chính, sự hoài nghi từ những người xung quanh, và không ít lần đứng trên bờ vực phá sản để dựng xây nên đế chế của mình. Ông hiểu rằng chỉ có hành động mới tạo ra kết quả, chỉ có bắt đầu mới có đích đến.
II. Vượt Qua Thử Thách: Đón Nhận Thất Bại Và Không Ngừng Kiên Trì
Con đường khởi nghiệp không tránh khỏi những vấp ngã, thất bại. Đôi khi, chúng ta sẽ cảm thấy mình đang đi vào ngõ cụt, mất phương hướng. Điều quan trọng không phải là bạn ngã bao nhiêu lần, mà là bạn đứng dậy bao nhiêu lần và học được gì từ những lần ngã đó. Những câu nói dưới đây là nguồn động lực to lớn để bạn không bỏ cuộc khi đối diện với nghịch cảnh.
1. “Thất bại chỉ là cơ hội để bắt đầu lại một cách thông minh hơn.” – Henry Ford
Henry Ford, cha đẻ của ngành công nghiệp ô tô hiện đại và người tiên phong trong sản xuất hàng loạt, đã trải qua không ít thất bại trước khi thành công vang dội với Ford Motor Company. Ông đã có hai công ty sản xuất ô tô phá sản trước đó, và rất nhiều lần bị từ chối đầu tư. Chính những trải nghiệm này đã tôi luyện ông, giúp ông học hỏi và đưa ra những quyết định thông minh hơn. Câu nói này gói gọn triết lý đó: thất bại không phải là dấu chấm hết, mà là một điểm dừng để đánh giá lại, điều chỉnh và tái khởi động với một chiến lược tốt hơn, dựa trên những bài học đắt giá đã rút ra.
Trong tâm lý học tích cực, quan điểm này được gọi là “khả năng phục hồi” (resilience) – tức là khả năng quay trở lại trạng thái ban đầu hoặc thậm chí mạnh mẽ hơn sau khi đối mặt với nghịch cảnh, tổn thất, hay thất bại. Đối với người làm kinh doanh, việc có khả năng chấp nhận thất bại, phân tích nguyên nhân một cách khách quan và biến chúng thành bài học là cực kỳ quan trọng. Thay vì chìm đắm trong sự tự trách hay tiếc nuối, hãy nhìn vào thất bại như một dữ liệu quý giá, một phản hồi cần thiết cho lần thử tiếp theo. Đây là một tư duy tăng trưởng (growth mindset) điển hình.
Hãy hình dung bạn vừa mất một hợp đồng quan trọng mà bạn đã dồn hết tâm huyết. Thay vì buông xuôi, hãy dành thời gian phân tích: Nguyên nhân là gì? Chúng ta có thể làm gì khác ở lần tới? Đối thủ đã làm gì tốt hơn? Quá trình này giúp bạn không chỉ phục hồi mà còn phát triển, tránh lặp lại cùng một sai lầm. Đây là một cách tiếp cận mà nhiều doanh nhân lớn, từ Elon Musk với SpaceX (ông từng chứng kiến ba lần phóng tên lửa thất bại trước khi thành công) đến Jeff Bezos với Amazon (ông từng có nhiều dự án thất bại như Fire Phone), đều đã áp dụng để vượt qua những cú vấp ngã và đạt được thành công vang dội.
2. “Tôi không thất bại. Tôi chỉ tìm ra 10.000 cách không hoạt động.” – Thomas Edison
Câu nói huyền thoại này của Thomas Edison, nhà phát minh vĩ đại đã cho ra đời bóng đèn điện và hàng nghìn phát minh khác, đã trở thành biểu tượng cho sự kiên trì và tư duy tích cực khi đối mặt với vô vàn lần thử nghiệm không thành công. Để tìm ra sợi đốt cho bóng đèn điện, Edison đã thử nghiệm hàng nghìn vật liệu khác nhau, và mỗi lần không thành công, ông lại học được điều gì đó mới. Ông không coi những lần thử nghiệm đó là thất bại, mà là những bước tiến cần thiết để loại bỏ các phương án không hiệu quả và tiến gần hơn đến giải pháp.
Tư duy này cực kỳ quan trọng trong khởi nghiệp. Khi bạn phát triển một sản phẩm mới, ra mắt một dịch vụ mới, hoặc thử nghiệm một chiến dịch marketing, khả năng cao là lần đầu tiên nó sẽ không hoạt động như mong đợi. Nếu bạn coi đó là thất bại và từ bỏ, bạn sẽ không bao giờ chạm tới thành công. Ngược lại, nếu bạn nhìn nhận đó là một thử nghiệm, một dữ liệu để học hỏi và điều chỉnh, bạn sẽ tiến gần hơn đến giải pháp tối ưu. Đây chính là bản chất của phương pháp lặp lại (iteration) trong phát triển sản phẩm, nơi mỗi phiên bản là một bài học để cải thiện phiên bản sau.
Ví dụ, tôi có một người bạn tên Hùng, anh ấy khởi nghiệp với một cửa hàng cà phê và đã thay đổi thực đơn đến 7 lần trong năm đầu tiên. Ban đầu, anh ấy cảm thấy rất nản vì không tìm được công thức phù hợp. Nhưng sau đó, anh ấy nhớ đến câu nói của Edison và nhận ra rằng mỗi lần thay đổi là một lần tìm ra “cách không hoạt động”, một lần hiểu rõ hơn về khẩu vị và sở thích của khách hàng. Cuối cùng, anh ấy đã tìm được thực đơn làm nên tên tuổi cho quán, và quán cà phê của anh ấy giờ luôn đông khách. Hùng đã biến những “thất bại” ban đầu thành những bài học quý giá, giúp anh ấy thành công.
3. “Không bao giờ bỏ cuộc. Hôm nay khó khăn, ngày mai tệ hơn, nhưng ngày kia mặt trời sẽ chiếu sáng.” – Jack Ma
Jack Ma, người sáng lập tập đoàn Alibaba – một trong những đế chế thương mại điện tử lớn nhất thế giới, đã trải qua vô số khó khăn trước khi đạt được thành công vang dội. Ông bị từ chối công việc ở rất nhiều nơi, thậm chí là ở KFC (trong khi 24 người khác được nhận), và phải đối mặt với sự hoài nghi, thiếu vốn khi mới bắt đầu. Câu nói này của ông là minh chứng cho tinh thần kiên cường, bền bỉ đến cùng. Nó thừa nhận rằng hành trình khởi nghiệp không phải lúc nào cũng màu hồng, sẽ có những ngày cực kỳ tồi tệ, những đêm trắng không ngủ vì lo lắng, nhưng nếu bạn không bỏ cuộc, ánh sáng sẽ đến, thành quả sẽ mỉm cười.
Điều này liên quan mật thiết đến khái niệm “tư duy kiên định” (grit) – một yếu tố được nhà tâm lý học Angela Duckworth nghiên cứu và xem là quan trọng hơn cả tài năng hay chỉ số IQ trong việc đạt được thành công dài hạn. Sự kiên định không chỉ là bền bỉ mà còn là khả năng giữ vững đam mê và mục tiêu dài hạn, ngay cả khi đối mặt với thất bại và nghịch cảnh. Người có “grit” không dễ dàng từ bỏ khi gặp khó khăn, họ nhìn nhận chúng như những thử thách cần vượt qua.
Lời khuyên này đặc biệt hữu ích cho những người đang ở giữa tâm bão của giai đoạn khởi nghiệp. Khi mọi thứ dường như sụp đổ, khi bạn cảm thấy hoàn toàn kiệt sức, hãy nhớ rằng đó có thể chỉ là “ngày mai tệ hơn” trước khi “ngày kia mặt trời sẽ chiếu sáng”. Chỉ những người đủ kiên cường để vượt qua đêm tối của sự tuyệt vọng, sự nghi ngờ mới có thể đón bình minh của thành công. Nó là một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc duy trì ý chí và niềm tin không lay chuyển.
III. Sức Mạnh Của Tư Duy: Đổi Mới, Thích Nghi Và Luôn Học Hỏi
Trong một thế giới thay đổi chóng mặt như hiện nay, khả năng đổi mới và thích nghi là chìa khóa để tồn tại và phát triển bền vững. Một tư duy cứng nhắc sẽ rất khó để tồn tại trong môi trường kinh doanh đầy biến động. Những câu nói dưới đây sẽ khuyến khích bạn luôn mở lòng với cái mới, không ngừng học hỏi và sẵn sàng thay đổi để dẫn đầu.
1. “Không phải kẻ mạnh nhất hay thông minh nhất sống sót, mà là kẻ thích nghi tốt nhất với sự thay đổi.” – Được gán cho Charles Darwin (ứng dụng trong kinh doanh)
Mặc dù câu nói này thường được gán cho Charles Darwin trong ngữ cảnh sinh học, nhưng nó thực chất là một cách diễn giải và ứng dụng triết lý về chọn lọc tự nhiên của ông vào bối cảnh kinh doanh. Trong kinh doanh, điều này có nghĩa là quy mô hay sự thông minh đơn thuần không đảm bảo thành công bền vững. Khả năng nhận biết và thích ứng nhanh chóng với sự thay đổi của thị trường, công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới, hay hành vi người tiêu dùng mới nổi lên mới là yếu tố sống còn cho bất kỳ tổ chức nào.
Hãy nhìn vào các ví dụ thực tế trong lịch sử kinh doanh. Nokia từng là gã khổng lồ không thể lay chuyển trong ngành điện thoại di động, nhưng đã thất bại trong việc thích nghi với kỷ nguyên smartphone và sự trỗi dậy của iOS, Android. Kodak từng thống trị thị trường phim ảnh hàng thập kỷ, nhưng lại chậm chạp trong việc đón nhận nhiếp ảnh kỹ thuật số, dù chính họ là người đầu tiên phát minh ra máy ảnh kỹ thuật số. Ngược lại, Netflix bắt đầu từ dịch vụ cho thuê DVD qua đường bưu điện, nhưng đã nhanh chóng thích nghi và trở thành người dẫn đầu trong lĩnh vực streaming, liên tục đổi mới để giữ vững vị thế. Hay một ví dụ khác là Blockbuster, từng là chuỗi cho thuê video lớn mạnh, nhưng đã không chịu thích nghi và giờ chỉ còn là một cái tên trong lịch sử.
Điều này đòi hỏi một “tư duy tăng trưởng” (growth mindset) – một niềm tin rằng khả năng và trí tuệ có thể phát triển thông qua nỗ lực, học hỏi và vượt qua thử thách. Nó thúc đẩy các doanh nhân không ngừng thử nghiệm, dám đối mặt với rủi ro và chấp nhận sự không chắc chắn để tìm ra những con đường mới, những giải pháp đột phá. Đây là chìa khóa để duy trì sự liên quan và cạnh tranh trong một thế giới không ngừng tiến hóa.
2. “Hãy di chuyển nhanh và phá vỡ các quy tắc. Nếu bạn không phá vỡ mọi thứ, bạn sẽ không di chuyển đủ nhanh.” – Mark Zuckerberg
Đây là triết lý nổi tiếng của Mark Zuckerberg, người sáng lập Facebook (nay là Meta), trong giai đoạn đầu phát triển mạng xã hội này. Nó thể hiện tinh thần “move fast and break things” – di chuyển nhanh, dám chấp nhận rủi ro, không ngại phá vỡ những quy tắc cũ, những lối mòn tư duy để tạo ra cái mới. Trong môi trường khởi nghiệp đầy cạnh tranh và đổi mới như Thung lũng Silicon, tốc độ là lợi thế then chốt. Việc thử nghiệm, ra mắt nhanh chóng và học hỏi từ các lỗi lầm được ưu tiên hơn sự hoàn hảo ngay từ đầu.
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng triết lý này có thể mang đến những rủi ro nếu không được kiểm soát. Với sự phát triển của Meta và những vấn đề liên quan đến dữ liệu người dùng, Zuckerberg đã điều chỉnh lại triết lý này thành “Move fast with stable infrastructure” (Di chuyển nhanh với hạ tầng ổn định), cho thấy sự trưởng thành trong quản lý và nhận thức về trách nhiệm xã hội. Điều này nhấn mạnh rằng tốc độ cần đi đôi với sự bền vững, an toàn và trách nhiệm, đặc biệt khi doanh nghiệp đã đạt đến quy mô lớn và tác động đến hàng tỷ người.
Áp dụng vào thực tế, điều này có nghĩa là bạn nên thử nghiệm ý tưởng nhanh chóng, không sợ mắc lỗi, và sẵn sàng thay đổi hướng đi nếu cần. Thay vì mất nhiều thời gian để tạo ra một sản phẩm hoàn hảo, hãy tung ra một phiên bản tối thiểu khả thi (MVP) để thu thập phản hồi từ thị trường sớm nhất có thể, sau đó lặp lại và cải tiến dựa trên dữ liệu thực tế. Đây là tinh thần của nhiều startup công nghệ thành công nhất hiện nay, nơi mỗi dự án nhỏ là một cơ hội để học hỏi và định hình lại chiến lược.
IV. Đội Ngũ Và Lãnh Đạo: Sức Mạnh Từ Con Người Và Văn Hóa
Một doanh nghiệp không thể phát triển mạnh mẽ và bền vững nếu không có một đội ngũ vững chắc, đoàn kết và một văn hóa làm việc đúng đắn. Con người là tài sản quý giá nhất của mọi tổ chức, và cách chúng ta lãnh đạo, kết nối họ, nuôi dưỡng tinh thần đồng đội sẽ quyết định sự thành công lâu dài của doanh nghiệp.
1. “Bạn có thể thuê tay, nhưng bạn phải thuê cả trái tim.” – Stephen Covey
Stephen Covey, tác giả cuốn sách kinh điển “Bảy thói quen của người thành đạt” (The 7 Habits of Highly Effective People), đã nhấn mạnh một sự thật sâu sắc về quản lý con người: việc thuê một người không chỉ là về kỹ năng hay sức lao động (tay) mà còn là về sự cam kết, đam mê, sự sáng tạo và tinh thần của họ (trái tim). Một nhân viên làm việc chỉ vì tiền lương sẽ không bao giờ có hiệu suất và sự gắn bó như một người thực sự yêu công việc, tin vào sứ mệnh của công ty và cảm thấy mình là một phần quan trọng của tập thể.
Để “thuê cả trái tim”, người lãnh đạo cần xây dựng một văn hóa doanh nghiệp tích cực, nơi mọi người cảm thấy được tôn trọng, được lắng nghe, được trao quyền và có cơ hội phát triển cá nhân lẫn nghề nghiệp. Điều này bao gồm việc truyền đạt rõ ràng tầm nhìn và giá trị cốt lõi của công ty, tạo môi trường làm việc cởi mở, minh bạch, khuyến khích sự sáng tạo và công nhận kịp thời những đóng góp của từng cá nhân. Một ví dụ điển hình là Google (trước đây và một phần hiện tại), nơi văn hóa làm việc đề cao sự tự do, sáng tạo và quyền tự chủ đã giúp họ thu hút và giữ chân những tài năng hàng đầu thế giới, biến công việc trở thành một trải nghiệm có ý nghĩa.
Trong quá trình phỏng vấn và tuyển dụng, chúng ta không chỉ nên tập trung vào bảng điểm hay kinh nghiệm trên giấy tờ, mà còn cần nhìn vào thái độ, niềm đam mê và sự phù hợp với văn hóa của đội ngũ. Một nhân viên có kỹ năng tốt nhưng không phù hợp với văn hóa có thể gây ra nhiều vấn đề hơn là một người có kỹ năng chưa hoàn hảo nhưng lại có tinh thần cầu tiến, sẵn sàng học hỏi và phù hợp với giá trị chung. Điều này đòi hỏi người lãnh đạo phải có trí tuệ cảm xúc cao và khả năng nhìn người.
2. “Tuyển dụng đúng người không phải là thách thức lớn nhất. Thách thức lớn nhất là giữ chân họ.” – Lý Gia Thành
Lý Gia Thành, tỷ phú nổi tiếng người Hong Kong và là một trong những doanh nhân giàu kinh nghiệm nhất châu Á, đã đưa ra một nhận định sâu sắc về quản lý nhân sự. Việc tìm kiếm những tài năng phù hợp đã khó khăn, nhưng việc tạo ra một môi trường để họ muốn ở lại, gắn bó và cống hiến lâu dài còn khó khăn hơn nhiều. Điều này đặc biệt đúng trong bối cảnh thị trường lao động cạnh tranh ngày nay, khi nhân tài có nhiều lựa chọn hơn bao giờ hết và các cơ hội liên tục xuất hiện.
Để giữ chân nhân tài, các doanh nghiệp cần vượt ra ngoài yếu tố lương thưởng đơn thuần. Họ cần cung cấp cơ hội phát triển cá nhân và nghề nghiệp rõ ràng, tạo ra một môi trường làm việc tích cực, công bằng và có ý nghĩa. Lãnh đạo cần thể hiện sự quan tâm chân thành đến từng thành viên, trao quyền cho họ, tin tưởng vào khả năng của họ và công nhận xứng đáng những đóng góp của họ. Một ví dụ là Salesforce, một công ty công nghệ lớn, nổi tiếng với văn hóa làm việc lấy nhân viên làm trung tâm, cung cấp các chương trình đào tạo, phát triển và phúc lợi vượt trội để giữ chân những kỹ sư và chuyên gia giỏi nhất.
Là một người đã từng trải qua nhiều vị trí quản lý, tôi nhận ra rằng việc xây dựng lòng tin và sự gắn kết là chìa khóa. Tôi từng có một thành viên rất giỏi, nhưng lại có ý định rời đi vì cảm thấy không được lắng nghe và không có cơ hội thể hiện năng lực. Sau khi tôi dành thời gian trò chuyện, tìm hiểu mong muốn của cô ấy và trao thêm quyền tự chủ trong công việc, đồng thời tạo điều kiện cho cô ấy tham gia vào các dự án quan trọng, cô ấy đã thay đổi quyết định và trở thành một trong những trụ cột của đội. Đó là bài học quý giá về việc giữ chân nhân tài không chỉ bằng tiền bạc mà còn bằng sự thấu hiểu và trao quyền.
V. Khởi Nghiệp Với Giá Trị: Đạo Đức Và Tác Động Xã Hội
Trong thời đại mới, kinh doanh không chỉ là câu chuyện lợi nhuận mà còn là về giá trị tạo ra cho xã hội, cho cộng đồng. Một doanh nghiệp bền vững không chỉ là nơi tạo ra doanh thu, mà còn là một phần tử có đạo đức và có trách nhiệm với môi trường, xã hội. Đây là yếu tố ngày càng được người tiêu dùng và nhà đầu tư quan tâm.
1. “Đừng cố gắng trở thành người thành công, mà hãy cố gắng trở thành người có giá trị.” – Albert Einstein
Câu nói này của thiên tài vật lý Albert Einstein, mặc dù không trực tiếp về kinh doanh, lại mang một ý nghĩa sâu sắc và kim chỉ nam cho người khởi nghiệp và doanh nhân hiện đại. Thành công có thể được định nghĩa bằng tiền bạc, danh tiếng, hay quyền lực, nhưng giá trị là những gì bạn đóng góp cho thế giới, cho cộng đồng, cho sự phát triển của nhân loại. Một doanh nghiệp có giá trị sẽ tự khắc đạt được thành công bền vững, bởi vì họ giải quyết một vấn đề thực sự, mang lại lợi ích lâu dài cho nhiều người, và tạo ra một tác động tích cực vượt ra ngoài giới hạn tài chính.
Nó cũng liên quan đến khái niệm “kinh doanh có trách nhiệm xã hội” (Corporate Social Responsibility – CSR) và “kinh doanh tác động” (Impact Investing). Ngày càng nhiều người tiêu dùng, đặc biệt là thế hệ trẻ, quan tâm đến việc doanh nghiệp không chỉ tạo ra lợi nhuận mà còn góp phần vào những thay đổi tích cực cho xã hội và môi trường. Thay vì chạy theo những xu hướng nhất thời chỉ để kiếm lời nhanh chóng, hãy tập trung vào việc tạo ra sản phẩm/dịch vụ thực sự giải quyết vấn đề của khách hàng, mang lại giá trị thực sự cho xã hội. Ví dụ như The Body Shop, một thương hiệu mỹ phẩm nổi tiếng với cam kết không thử nghiệm trên động vật và sử dụng nguyên liệu bền vững, đã xây dựng được một cộng đồng khách hàng trung thành dựa trên các giá trị đạo đức của mình. Hay như doanh nhân người Việt Nam là bà Thái Hương (TH True Milk) đã đặt yếu tố sức khỏe cộng đồng và chất lượng sản phẩm lên hàng đầu, từ đó xây dựng được thương hiệu mạnh mẽ và bền vững.
Tôi tin rằng, khi chúng ta đặt mục tiêu tạo ra giá trị lên hàng đầu, mọi nỗ lực của chúng ta sẽ được định hướng đúng đắn. Một doanh nghiệp chỉ theo đuổi lợi nhuận sẽ có thể thành công trong ngắn hạn, nhưng một doanh nghiệp theo đuổi giá trị sẽ xây dựng được lòng tin, sự yêu mến từ khách hàng và cộng đồng, từ đó tạo ra thành công vững chắc và ý nghĩa hơn, để lại di sản lâu dài cho thế hệ mai sau.
2. “Mục tiêu của kinh doanh là tạo ra và giữ chân khách hàng.” – Peter Drucker
Peter Drucker, người được mệnh danh là “cha đẻ của quản trị hiện đại” và là một trong những nhà tư tưởng có ảnh hưởng nhất về quản lý, đã tóm gọn bản chất của kinh doanh trong câu nói đơn giản nhưng vô cùng thấu đáo này. Mọi chiến lược, mọi hoạt động của một doanh nghiệp – từ phát triển sản phẩm, marketing, bán hàng, đến dịch vụ hậu mãi – đều nên hướng đến mục tiêu cốt lõi là thu hút khách hàng mới và làm cho họ hài lòng để họ tiếp tục sử dụng sản phẩm/dịch vụ của bạn, thậm chí trở thành người ủng hộ trung thành.
Để làm được điều này, bạn cần thấu hiểu sâu sắc khách hàng của mình: họ là ai, họ cần gì, họ gặp vấn đề gì, và làm thế nào sản phẩm/dịch vụ của bạn có thể giải quyết được những vấn đề đó một cách tốt nhất và vượt trội so với đối thủ. Đây là nền tảng của mọi hoạt động marketing và bán hàng hiệu quả, không phải là việc “ép” khách hàng mua, mà là việc cung cấp giá trị thực sự cho họ. Việc tập trung vào trải nghiệm khách hàng (customer experience), xây dựng mối quan hệ lâu dài thay vì chỉ chú trọng vào giao dịch tức thời sẽ mang lại lợi ích to lớn cho doanh nghiệp về lâu dài, thông qua giá trị vòng đời khách hàng (customer lifetime value) và truyền miệng tích cực.
Hãy nhìn vào Amazon của Jeff Bezos. Từ những ngày đầu, ông đã đặt khách hàng làm trung tâm của mọi quyết định và chiến lược. Từ việc tạo ra quy trình mua sắm dễ dàng, giao hàng nhanh chóng, đến chính sách đổi trả linh hoạt và dịch vụ hỗ trợ khách hàng ưu việt, tất cả đều nhằm mục đích tạo ra trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng. Chính sự tập trung không ngừng nghỉ này đã biến Amazon từ một nhà sách trực tuyến nhỏ bé thành một đế chế thương mại điện tử và dịch vụ đám mây khổng lồ, bởi vì họ đã thành công trong việc tạo ra và giữ chân hàng trăm triệu khách hàng trên toàn cầu.
VI. Biến Câu Nói Thành Hành Động: Áp Dụng Triết Lý Vào Cuộc Sống Kinh Doanh
Đọc và cảm nhận những câu nói hay là một chuyện, biến chúng thành động lực và hành động lại là một chuyện khác. Một câu nói hay không có giá trị nếu nó chỉ nằm trên trang giấy mà không được áp dụng vào thực tiễn. Dưới đây là một số gợi ý để bạn có thể áp dụng những triết lý này vào hành trình của mình, biến chúng thành một phần không thể thiếu trong tư duy và hành động mỗi ngày:
- Chọn Lọc Và Cá Nhân Hóa: Không phải mọi câu nói đều phù hợp với bạn ở mọi thời điểm, và bạn cũng không cần phải ghi nhớ tất cả. Hãy chọn lọc những câu thực sự chạm đến bạn, phản ánh đúng giai đoạn bạn đang trải qua (ví dụ: đang tìm kiếm động lực, đang cần sự kiên trì) hoặc mục tiêu bạn đang hướng tới. Viết chúng ra giấy, dán ở nơi dễ thấy (bàn làm việc, gương, tủ lạnh), đặt làm hình nền điện thoại, hay thậm chí biến chúng thành câu thần chú bạn tự nhủ mỗi sáng. Việc cá nhân hóa sẽ giúp bạn kết nối sâu sắc hơn với ý nghĩa của câu nói.
- Phân Tích Sâu Sắc Và Bối Cảnh: Đừng chỉ đọc lướt qua. Dành thời gian suy ngẫm về bối cảnh ra đời của câu nói, ý nghĩa đa chiều của nó, và cách nó có thể áp dụng vào tình huống cụ thể của bạn. Ví dụ, câu nói của Mark Zuckerberg về “di chuyển nhanh và phá vỡ các quy tắc” cần được hiểu trong bối cảnh tốc độ phát triển công nghệ, nhưng cũng cần cân nhắc đến khía cạnh đạo đức và trách nhiệm như cách Meta đã điều chỉnh. Bạn có thể tự hỏi: “Nếu người nói câu này ở vị trí của mình, họ sẽ làm gì?” hoặc “Điều này có ý nghĩa gì với thách thức cụ thể mà mình đang đối mặt?”
- Biến Thành Hành Động Cụ Thể: Một câu nói chỉ thực sự có giá trị khi nó thúc đẩy bạn hành động. Ví dụ, nếu tâm đắc với câu nói về kiên trì của Thomas Edison, hãy đặt ra một mục tiêu nhỏ mỗi ngày (như dành thêm 30 phút để giải quyết một vấn đề khó) và cam kết hoàn thành nó, dù khó khăn đến đâu. Nếu tâm đắc với câu về tầm nhìn của Walt Disney, hãy dành thời gian để phác thảo lại kế hoạch dài hạn của mình, sau đó chia nhỏ thành các mục tiêu ngắn hạn và bắt đầu thực hiện ngay một mục tiêu nhỏ nhất.
- Chia Sẻ Và Thảo Luận: Chia sẻ những câu nói bạn tâm đắc với bạn bè, đồng nghiệp hoặc trên mạng xã hội. Việc này không chỉ giúp bạn củng cố ý nghĩa của câu nói trong tâm trí mình mà còn có thể truyền cảm hứng cho người khác. Tham gia các nhóm thảo luận về khởi nghiệp để nghe những góc nhìn khác nhau về các triết lý này, điều đó có thể mở ra những hiểu biết mới cho bạn.
- Xây Dựng “Ngân Hàng Cảm Hứng” Của Riêng Bạn: Tạo một danh sách các câu nói yêu thích, có thể là trong sổ tay cá nhân, một ứng dụng ghi chú trên điện thoại, hoặc thậm chí là một “bảng tầm nhìn” (vision board) với hình ảnh và trích dẫn. Khi bạn cảm thấy nản chí, mất động lực hay bế tắc, hãy mở “ngân hàng” này ra để nạp lại năng lượng, tìm kiếm một gợi ý hay một lời nhắc nhở đúng lúc.
Tôi đã từng sử dụng một cách khá hiệu quả là đặt câu nói tâm đắc nhất của mình làm tiêu đề cho các nhiệm vụ hàng tuần. Ví dụ, khi đối mặt với một dự án lớn đòi hỏi sự nhanh nhạy, tôi đặt tiêu đề là “Move fast and break things” (với lưu ý về hạ tầng ổn định nhé!) để nhắc nhở mình về sự linh hoạt và dám thử. Hay khi cảm thấy bế tắc vì một thất bại nhỏ, tôi sẽ nhìn vào câu “Thất bại chỉ là cơ hội để bắt đầu lại một cách thông minh hơn” để tự động viên và tìm kiếm giải pháp. Đây là những trải nghiệm cá nhân giúp tôi biến lý thuyết thành hành động, và tôi tin rằng bạn cũng có thể tìm được cách riêng của mình để những câu nói này thực sự có ý nghĩa trong cuộc sống và công việc.
Lời Kết: Vững Vàng Bước Tiếp Trên Con Đường Doanh Nghiệp
Những câu nói truyền cảm hứng không phải là đũa thần có thể biến mọi ước mơ thành hiện thực ngay lập tức. Chúng là những hạt mầm của trí tuệ, được gieo vào tâm trí chúng ta, nuôi dưỡng tinh thần và định hướng hành động. Chúng nhắc nhở chúng ta rằng, dù con đường khởi nghiệp hay kinh doanh có bao nhiêu chông gai, chúng ta không đơn độc, và đã có vô số người đi trước đã vượt qua những thử thách tương tự và để lại những bài học quý giá.
Hãy để những triết lý này trở thành người bạn đồng hành, là nguồn năng lượng mỗi khi bạn cần. Hãy hít thở sâu, nhìn lại những gì bạn đã đạt được, và tin tưởng vào khả năng của chính mình. Con đường phía trước vẫn còn dài, nhưng với một tâm hồn đầy cảm hứng và một tinh thần kiên cường, mọi mục tiêu đều nằm trong tầm tay. Quan trọng là bạn dám bắt đầu, dám đối mặt và không bao giờ ngừng học hỏi.
SAHARA Team luôn đồng hành cùng bạn trên mọi nẻo đường kinh doanh. Đừng ngần ngại khám phá thêm nhiều kiến thức và kinh nghiệm hữu ích tại trang chủ SAHARA của chúng tôi.
Bạn có câu nói truyền cảm hứng nào đã giúp mình vượt qua giai đoạn khó khăn trong khởi nghiệp không? Hay câu nói nào trong bài viết này khiến bạn tâm đắc nhất và vì sao? Hãy chia sẻ ở phần bình luận dưới đây nhé, chúng ta cùng học hỏi lẫn nhau!
